نوشته‌های همانند
در قدیم بیشتر اطباء،حکیم‌هایی بوده‌اند که برخی ساکن خمین و روستاهای اطراف بودند و گه‌گاهی به روستا می‌آمدند و بیماران را با گیاهان دارویی درمان می‌کردند. در ادامه، به بررسی پزشکی در قدیم خواهیم پرداخت.
بیماری‌ها
بیماریهای مُسری در قدیم، گاهی اوقات موجب مرگ و میر فراگیری می‌شده، مثلاً نقل شده که حدود صد سال پیش وبا به قدری از مردم را می‌کشت که دیگر مردم قادر به دفن اموات نمی‌شدند و به ازای هر ۲۰ نفر متوفّی صلات می‌کشیدند. (با صدای بلند و با گریه از خدا می‌خواستند که این بیماری را نابود کند.)
معمولاً موقع به دست آمدن گل محمّدی (وقت گل‌ها) بیشتر افراد فلوس می‌خوردند. فلوس گیاهی دارویی است که از هندوستان وارد می‌شد. خوردن فلوس آداب خاصّی داشت و از چند روز قبل از خوردن آن افراد باید رژیم غذایی خاصّی را رعایت نموده و همراه با فلوس، دم‌کرده گیاهان دیگر شبیه گل سرخ و روغن بادام و … می‌خوردند و غذایشان هنگام فلوس خوردن آش ترشی (سرکه) بوده، ایشان اعتقاد داشتند که خوردن فلوس کلیّه بیماریهای گوارشی افراد را از بین برده و تا سال دیگر دستگاه گوارش آن‌ها سالم و سر حال خواهد بود.
همچنین برای تسکین دردهای دست، پا و کمر و نیز برای عوض‌کردن طبع سرد یا گرم سالی یک بار به آب‌گرم محلات می‌رفتند و ضمن اُتراق شبانه در آن‌جا از آب‌های متنوع معدنی آن استفاده می‌کردند و خوراک آن‌ها نیز هنگام استفاده از آب‌گرم، مخصوص و بیشتر برشتوک بوده. برای تقویت زن‌هایی که تازه زایمان کرده بودند، از روغن حیوانی، شیره، عسل و برشتوک استفاده می‌کردند. پیران روستا به خاطر نداشتنِ دندان، اکثراً برای تقویت خود قووت (قاوت) می‌خوردند و برخی میوه‌ها شبیه خیار را پیر کلاش می‌کردند.
طبیعت بدن
در طبّ سنّتی رباطمراد دو طبع شناخته شده وجود دارد: سردی و گرمی، که درموقع بروز هر یک باید غذاهایی با طبع مخالف خورد تا درمان یافت. با توجّه به بررسی انجام شده در این دهستان، مردم این منطقه به داروهای گیاهی سنّتی بیشتر اعتماد دارند.
بیماریهای شایع در رباطمراد قدیم
کچلی، تراخم، سینه پهلو، سینه درد، دل درد، دل پیچه، پیوست، دندان درد و کمر درد. از جمله بیماریهای مُسری در قدیم می‌توان حصبه، آبله، به ندرت وبا و دیفتری، تب مالاریا، تب مالت، سرماخوردگی، آنفولانزا و مننژیت را نام برد.
اطباء سنّتی محل
اطباء قدیمی منطقه نظیر حکیم شفایی، حکیم شعبان، حکیم یوسف، حکیم نوراله، حکیم مهدی و حکیم ابراهیم، ماماهای محلّی، دندان‌کشان محلّی، دلّاکان، سلمانی‌ها و شکسته‌بندان.
 |
 |
 |
داروهای گیاهی بومی رباطمرادمورت، ریشه‌ی ملو یی (شیرین بیان)، اوشوم (آویشن)، گل بابونک، گون، شاتره، بهدانه، قدامه، کتیرا، صمغ درخت بادام و زرد آلو و گل منده (منّا)، گل محمدی ،گل اربونه، شور، بارهنگ ، قازیاقی ، هسته‌ی آلبالو ، خاگیجی (خاکشیر)، برگ بید و گل ختمی. در قسمت داروهای سنّتی غیرگیاهی نیز بیشتر این داروها از فرآوده‌های دامی می‌باشند. در این بین داروهای معدنی اصلاً دیده نمی‌شوند. اعتقادات و باورهای مذهبی و محلّی نیز جایگاه ویژه‌ای در درمان بیماری‌ها داشتند. به طوری که برخی بیماریهای روحی به وسیله شیوه‌های اعتقادی و توسّط دعانویسان محلّی درمان می‌گردید.نمونه‌های کاربردی طبّ سنّتی در رباطمراد قدیمدر گذشته، حجامت برای کلیه‌ی افراد، شامل کودک، جوان و کهنسال، در اوایل بهار (علف جوش) الزامی بود که مدّتی به وسیله‌ی خانم حسنی که از ازنوجان به رباطمراد می‌آمد، انجام می‌شد.
تیغ زدن گوش نوزادان برای اگزما نیز توسط دلاکان انجام می‌گرفت. (مطلب مربوط به قسمت “نمونه‌های کاربردی طبّ سنّتی در رباطمراد قدیم” از یادداشت‌های آقای عبدالعظیم مجدی در بخش نظرات گرفته شده است. با تشکر از ایشان)
