مراسم و آئینهای بومی و کهن

نوشته‌های همانند

سفره‌های هفت‌سین 1401

13 فروردین 1401

واپسین روزهای سال 1400 و آیین زیبای درختکاری

15 اسفند 1400

درخشش تیم فوتبال رباط‌مراد، یادآور خاطرات خوب گذشته

12 مرداد 1400

مراسم و آیین‌های سنّتی زیادی در منطقه‌ی رباطمراد وجود داشته است، که البته امروزه برخی از آن‌ها فراموش شده با شکی دیگر پیدا کرده‌اند.

در این مبحث مراسم مربوط به تولّد، ختنه‌سوران و ازدواج در رباطمراد  قدیم را در خاطره‌ها به نظاره می‌نشینیم.

تولّد

هنگامی که زنی آبستن است معمولاً در قبل از زایمان اوّل، از طرف خانواده‌ی عروس برای کودک رخت‌بچّه (سیسمونی) می‌آورند. در بین  این هدایا علاوه بر چند دست لباس برای کودک برای، مادر کودک هم لباس تهیه شده. هم‌چنین یک دست لحاف و تشک کوچک برای بچّه، عروسک و اسباب بازی قرار هم می دهند. مقداری نبات و شیرینی نیز به این هدایا افزوده می‌شود.

البتّه امروز با افزایش سطح رفاه و توقّع‌ها این هدایا بیشتر از قبل گردیده است.

هنگام زایمان ماماهای محلّی در تولّد نوزاد مادر را کمک می‌کردند. مادر زائو وظیفه‌ داشت تا ده روز در خانه زائو بماند و ضمن پرستاری از زائو خوراک اهل خانه را تهیه کرده و نوزاد را هم تر و خشک کند. پس از ده روز نوزاد را به اتّفاق مادر به حمام عمومی روستا برده و در حمام به افراد دیگری که در حمام بودند شیرینی و میوه می‌دادند و ناهار روز دهم نیز مفصّل تهیه شده و زنان فامیل در این ضیافت دعوت می‌شدند. زنان دعوت شده نیز هدایایی برای مادر و فرزند می‌آوردند. به این مراسم “دهمان” گفته می‌شد.

مراسم ختنه‌سوران

معمولاً در سال‌های نخست تولّد برای پسرها جشن ختنه‌سوران می‌گرفتند. در این مراسم دلّاک روستا حاضر شده و پسر را ختنه می‌کرد و گاهی اوقات برای آن‌ها جشن کوچکی گرفته و فامیل نزدیک در مراسم حاضر شده و هدایایی به کودک می‌دادند.

ازدواج به سبک رباطمرادی

مراحل ازدواج در دهستان رباط‌مراد: اجازه گرفتن، خواستگاری، نامزدی، عقد و عروسی.

عروسی دو شب و یک روز انجام می‌شده. شب اوّل عروسی در رباط‌مراد به حنابندان معروف می‌باشد. غروب روز اوّل مُطرب‌ها به روستا می‌آمدند و تا درب منزل داماد با نواختن سرنا و دهل خبر عروسی را به اهالی می‌دادند. در شب حنابندان برای داماد، فردی به عنوان ساقدوش، انتخاب می‌کردند.

مهمانان که از غروب، درب منزل داماد حضور داشتند پس از شرکت در مراسم که با اجرای موسیقی و نمایش روحوضی در منزل داماد برگزار می‌شد، شام را صرف نموده و سپس با ساز و دهل به منزل عروس رفته و برای عروس حنا می‌بردند. زن‌ها مقداری حنا بر کف دستان عروس و مهمانان می‌گذاشتند و برمی‌گشتند.

مهمان‌ها پس از پایان مراسم به خانه‌های خود رفته و صبح روز بعد حدود ساعت ده صبح در منزل داماد حاضر می شدند و در آن هنگام مطرب‌ها به اجرای موسیقی و ارائه نمایش روحوضی می‌پرداختند و پس از خوردن ناهار حدود ساعت چهار عصر به منزل عروس رفته و به اتّفاق مهمانان خانواده عروس، ایشان را به حمام برده و برمی‌گردانند.

سپس نوبت داماد می‌شد. (چون در قدیم حمام‌ها روزها به خانم‌ها اختصاص داشت و از عصر تا سپیده‌دم مخصوص آقایان بود) پس از آنکه داماد از حمام بیرون آورده می‌شد با صلوات‌های مکرر یکایک لباس‌های او را که توسّط خانواده‌ی عروس تهیّه شده بود، به او می‌پوشیدند و از جلوی درب حمام تا منزل به رقص و پایکوبی می‌پرداختند. شایان ذکر است که در هنگام عروسی به غیر از افراد دعوت شده بقیّه اهالی و به ویژه کودکان و نوجوانان در مراسم شرکت می‌کردند، امّا هنگام پذیرایی به منازل خود می‌رفتند.)

در شب دوم نیز مانند شب اوّل پس اجرای موسیقی و نمایش و صرف شام مراسم پول‌اندازان اجرا می‌شد، بدین منوال که هم‌زمان با اجرای موسیقی ملایمی توسّط مطرب‌ها یک بشقاب کوچک را از نُقل و شیرینی پُر کرده و جلوی مهمانان می‌گذاشتند و آن‌ها پس از ریختن شیرینی در جیب خود، بسته به توان مالی خویش مقداری پول در بشقاب گذاشته و پس می‌دادند. فردی که مسئول جمع‌آوری هدایا بود با صدای بلند اعلام می‌کرد، فلانی ۵۰۰ تومان و مهمانان با هم می‌گفتند، خانه‌اش آباد.

پس از مراسم پول‌اندازان برای آوردن عروس به خانه او می‌رفتند. در این هنگام جهیزیه‌ی عروس بر روی دوش خانواده‌ی داماد و مهمانان قرار می‌گرفت و به همراه عروس به سمت خانه‌ی داماد می‌رفتند. در بین راه، خصوصاً هنگام خروج از خانه عروس توقّف می‌کرد و معمولاً پدر داماد وعده‌هایی به او می‌داد تا عروس به راه خود ادامه دهد. (مثلاً گفته می‌شد فلان مِلک هدیه به عروس، عروس خانم پاروردار.)

در اواسط راه داماد به اتّفاق ساقدوش به سمت جمعیّت می‌آمد و از دور یک دانه انار یا سیب را به سمت پشت سر عروس پرتاب می‌کرد و هنگام نزدیک شدن مقداری سکه و شیرینی بر سر عروس می‌ریخت، تا جلوی درب خانه‌ی داماد که معمولاً تخت بسته می‌شد و پس از مقداری پایکوبی عروسی به پایان می‌رسید.

 یکی دو روز پس از مراسم عروسی، عروس و داماد به اتّفاق خانواده و فامیل نزدیک داماد، به خانه‌ی پدر عروس دعوت شده و پس از پذیرایی هدایایی شامل لباس برای مهمانان دریافت می‌شد به این مهمانی “داماد سلام” گفته می‌شد.

مراسم پیشواز از میهمانان

معمولاً در مراسم پیشواز میهمانان رسمی همه مردم گرد هم آمده و با قربانی گوسفند و دود کردن اسفند قدوم میهمانان را گرامی می‌داشتند به ویژه میهمانان فرهنگی.

مراسم پیشواز زائران

اعلام خبر ورود زائران مکه، مشهد و سایر مکان‌های مذهبی و چاووشی که رسم آن زمان بود و هنوز هم انجام می‌شود به استقبال زائران رفته و قدومشان را گرامی می‌دارند.